Szanowni Państwo,
serdecznie zapraszamy do zapoznania się z tematami etapu szkolnego XXXV OF.
Tematy szkolne XXXV OF
1. Czy wojna może być sprawiedliwa?
Opiekun naukowy: prof. dr hab. Agnieszka Nogal
2. Czy uleganie emocjom sprawia, że nasze działania są nieracjonalne? Spór o poznawczą rolę emocji we współczesnej epistemologii i kognitywistyce
Opiekun naukowy: dr Katarzyna Kuś
3. Jaką rolę w poznawaniu współczesnego świata może odgrywać literatura i sztuka?
Opiekun naukowy: dr hab. Mateusz Salwa
4. Aktualność trzech pytań Kanta w czasach informacji i dezinformacji cyfrowej
Opiekun naukowy: dr Bartosz Działoszyński
5. Na czym polega specyfika Platońskiej koncepcji człowieka? Opisz psychologiczne i metafizyczne aspekty teorii duszy u Platona na podstawie wybranych dialogów tego autora
Opiekun naukowy: dr hab. Tomasz Tiuryn
6. W jaki sposób w poznaniu kształtuje się stosunek między ogólnością a konkretem, całością a szczegółem? Opracuj temat , nawiązując do prac Leszka Kołakowskiego
Prace podejmujące to zagadnienie biorą udział w konkursie o nagrodę im Leszka Kołakowskiego. Regulamin konkursu dostępny na stronie olimpiad@ifis.pan.waw.pl
Opiekun naukowy: prof. dr hab. Barbara Markiewicz
7. Jaka jest rola eksperymentów myślowych w filozofii i nauce?
Opiekun naukowy: dr hab. Tomasz Puczyłowski
8. Czy zgadzasz się z Elzenbergiem, że „Piękność świata nie jest oparciem”?
Opiekun naukowy: dr hab. Kinga Kaśkiewicz
9. Czy ład międzynarodowy jest warunkiem pokoju światowego i czy wieczny pokój jest możliwy?
Opiekun naukowy: dr hab. Jakub Szczepański
10. Filozofia starożytna a wegetarianizm. Omów wybrane argumenty filozofów antycznych, odnoszące się do kwestii niejedzenia mięsa
Opiekun naukowy: dr hab. Krzysztof Łapiński
11. W jaki sposób filozofia religii podejmuje problem zła? Rozwiń temat odnosząc zagadnienie do wybranych przykładów historycznych lub aktualnych
Opiekun naukowy: dr hab. Marek Nowak
12. Czy mamy moralny obowiązek, aby żyć w świecie realnym a nie wirtualnym? Rozważ problem przy założeniu, że istnieje równy dostęp do wirtualnego uniwersum, w którym każdy może odczuwać szczęście
Opiekun naukowy: dr Emilia Kaczmarek
Sugestie bibliograficzne:
Ad. 1: M. Walzer, Prawo i porządek w społeczności międzynarodowej, przeł. M. Szczubiałka, [w:] Etyka wojny. Antologia tekstów, red. T. Żuradzki, T. Kuniński, PWN, Warszawa 2009, s. 145-165; J. McMahan, Etyka zabijania na wojnie, przeł R. Pucek, [w:] Etyka wojny. Antologia tekstów, red. T. Żuradzki, T. Kuniński, PWN, Warszawa 2009, s.101-142; J. Rawls, r. 13: Doktryna wojny sprawiedliwej: prawo do wojny, r.14: Doktryna wojny sprawiedliwej: prowadzenie wojny, [w:] Prawo ludów, przeł. M. Kozłowski, Fundacja Aletheia, Warszawa 2001, s. 131-154; A. Nogal, Czy wojna nowego typu może być sprawiedliwa?, [w:] „Civitas. Studia z filozofii polityki”, nr 17/2015, s. 97-118.
Ad. 2: D. Casacubera, Umysł. Czym jest i jak działa, Świat Książki, Warszawa 2007; A. Damasio, Błąd Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mózg, Rebis, Poznań 1999; A. Damasio, Tajemnica świadomości. Jak ciało i emocje współtworzą świadomość, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2000; K. Devlin, Żegnaj Kartezjuszu. Rozstanie z logiką w poszukiwaniu nowej kosmologii umysłu, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999; P. Ekman, R. Davidson R. (red.), Natura emocji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002; L. Feldman Barrett, Jak powstają emocje. Sekretne życie mózgu, CeDeWu, Warszawa 2020; D. Kahneman, Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym,Media Rodzina, Poznań 2012; A. Klawiter, (red.) (2008). Część I. Emocje: domysły, pomysły i fakty [w:] Formy aktywności umysłu. Ujęcie kognitywistyczne, t. 1: Emocje, percepcja, świadomość, red. A. Klawiter, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2008; J. LeDoux, Mózg emocjonalny: tajemnicze podstawy życia emocjonalnego, Media Rodzina of Poznań, Poznań 2000; M. Lewis, J. M. Haviland-Jones, (red.), Psychologia emocji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005; T. Maruszewski, Procesy poznawcze i procesy emocjonalne. [w:]: T. Maruszewski, Psychologia poznania, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001.
Ad. 3: „ACADEMIA – magazyn Polskiej Akademii Nauk”, 2021 Nr 3 (67), „Sztuka i nauka” (https://journals.pan.pl/academiaPAN/139325#tabs); M. Bakke, Bio-transfiguracje: sztuka i estetyka posthumanizmu, Wydawnictwo UAM, Poznań 2010; N. Carroll, Filozofia sztuki masowej, przeł. M. Przylipiak, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2011; A. Danto, Czym jest sztuka, przeł. A. Kunicka, Aletheia, Warszawa 2016; H.-G. Gadamer, Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane, przeł. M. Łukasiewicz, K. Michalski, PIW, Warszawa 2022; A. Łebkowska, Między teoriami a fikcją literacką, Universitas, Kraków 2001; J. Ostaszewski, Film i poznanie: wprowadzenie do kognitywnej teorii filmu, Wydawnictwo UJ, Kraków 1999; R. Rorty, Zmierzch prawdy ostatecznej i narodziny kultury literackiej, tłum. A. Szahaj,
„Teksty Drugie”, 2003, nr 6; Heidegger, Kundera, Dickens, tłum. M. kwiek, [w:] Między pragmatyzmem a postmodernizmem. Wokół filozofii Richarda Rorty’ego, red. A. Szahaj, Toruń 1995, s. 79–100; G. Steiner, Poezja myślenia: od starożytnych Greków do Celan, przeł. B. Baran, Aletheia 2016.
Ad. 4: I. Kant, Krytyka czystego rozumu, przeł. R. Ingarden, 1957; fragment Kanonu czystego rozumu rozdział drugi; O. Höffe, Kant, przeł. A.M. Kaniowski, Warszawa 2003; J. Baudrillard, Symulakry i symulacja, przeł. S. Królak, Warszawa 2005; J. Baudrillard, Wojny w Zatoce nie było, przeł. S. Królak, Warszawa 2006; L. Floridi, The Ethics of Information, Oxford 2013, alternatywnie wykład: https://www.youtube.com/watch?v=lLH70qkROWQ; Floridi Luciano, The Fourth Revolution: How the Infosphere is Reshaping Human Reality, Oxford 2014, alternatywnie wykład: https://www.youtube.com/watch?v=iMphPZKLje8; Czasopisma: „Ethics and Information Technology”, https://www.springer.com/journal/10676.
Ad. 5: Platon, wybrane dialogi (np. Fedon; Fajdros; Państwo, ks. IV, 427d-445e, ks. X, 614a-621d; Timajos 27c-47e, 69c-71b, 87c-90e; Menon, Gorgiasz; Obrona Sokratesa); E. Rohde, Psyche. Kult duszy i wiara w nieśmiertelność u starożytnych greków, Wydawnictwo Kęty, Kęty 2007; D. Dembińska-Siury, Człowiek odkrywa człowieka, Wiedza Powszechna, Warszawa 1991; W.K.C. Guthrie, Filozofowie greccy od Talesa do Arystotelesa, r. 4-6, Znak, Kraków 1996; E. Dodds, Grecy i irracjonalność, r. 2, Homini, Bydgoszcz 2002; W. Jaeger, Teologia wczesnych filozofów greckich, r. 5, Homini, Bydgoszcz 2007; A. Markus, H. Armstrong, Wiara chrześcijańska a filozofia grecka, r. 5, PAX, Warszawa 1964; M. Iwanicki, Dualizm psychofizyczny, [w:] Przewodnik po filozofii umysłu, red. M. Miłkowski, R. Poczobut, WAM, Warszawa 2012, s. 37-53.
Ad. 6: L. Kołakowski, Jednostka i nieskończoność. Wolność i antynomia w filozofii Spinozy, PWN, Warszawa 2022; L. Kołakowski, The Two Eyes of Spinoza and Other Essays on Philosophers, St Augustine’s Press, 2004; L. Kołakowski, Filozofia pozytywizmu, PWN, różne wyd.; L. Kołakowski, Rozumienie historyczne i zrozumiałość zdarzenia historycznego, [w:] tenże Kultura i fetysze, różne wyd.; L. Kołakowski, Kant i zagrożenie cywilizacji, [w:] tenże, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Znak, Kraków 2012.
Ad. 7: A. Brożek, J. Jadacki, Eksperymenty myślowe w filozofii, „Filozofia Nauki” 20/2, s. 5-2; A. Andrzejewski, Uwagi o funkcji eksperymentów myślowych w filozofii, „Edukacja Filozoficzna” 2(54) 2012, 69-86; T. Williamson, O co chodzi w filozofii. Od zdziwienia do myślenia, przeł. A. Chybińska, B. Dziobkowski, Znak, Kraków 2019; P. Zawadzki, Poznawczy status eksperymentów myślowych. Platonizm, empiryzm, modele mentalne, „Filozofa Nauki” 98(2), 2017; M. Poręba, Fikcja jako problem filozoficzny, [w:] Myślenie dziś V-VI: fikcja, (red.) M. Falkowski, Fundacja na rzecz myślenia im. Barbary Skargi, Warszawa 2018; „Filozofuj!”, nr 3 (45) 2022.
Ad. 8: H. Elzenberg, Pisma estetyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej, Lubin 1999; H. Elzenberg, Kłopot z istnieniem, Znak, Kraków 1994; F. Nietzsche, Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm, różne wyd.; Między etyką i estetyką. Rozważania nad problemem estetyzacji, (red.) K. Kaśkiewicz, K. Michalski, Siwiec, Wydawnictwo UMK, Toruń 2017; J. P. Hudzik, Estetyka egzystencji, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1998.
Ad. 9: Kant, Ku wieczystemu pokojowi, [w:] I. Kant, Działa zebrane, t. VI. Tłum. M. Żelazny, Toruń 2021; T. Hobbes, Lewiatan, tłum. Cz. Znamierowski, (rozdz. XIII, XIV), różne. wyd.; J. Locke, Dwa traktaty o rządzie, przeł. Z. Rau, Warszawa 1992, Traktat drugi, (rozdz. II, III), PWN, Warszawa 1992; C. Schmitt, Pojęcie polityczności, przeł. M. A. Cichocki, [w:] C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, (par. 2, 3), różne wyd.
Ad. 10: D. Miszczyński, Sprawiedliwość wobec zwierząt w ujęciu Plutarcha z Cheronei oraz przekład kluczowych źródeł do wegetarianizmu w starożytności wraz z komentarzem, Sub Lupa, Warszawa 2020; Muzoniusz Rufus, Wykłady stoickie (Diatryby), przeł. K. Łapiński, ISKŚiO UWr, Wrocław 2021. (wybór: s. 160-167); Porfiriusz z Tyru, O wegetarianizmie, przeł. E. Osek, Sub Lupa, Warszawa 2018.
Ad. 11: Św. Augustyn, O porządku księga I, VII, 17-20 i księga II, IV, 11-13; O prawdziwej wierze, XI, 21-XXIII, 44; w: tenże, Dialogi filozoficzne, Znak, Kraków 1999, s. 168-171, 194-197, 748-766; P. Hazard, Myśl europejska w XVIII wieku od Monteskiusza do Lessinga, PIW, Warszawa 1972, r. Natura a dobroć: optymizm, s. 277-290; A. Plantinga, Bóg, wolność i zło, Znak. Kraków 1995; G. W. Leibniz, O wolności, przeznaczeniu i łasce Bożej, [w:] tenże, Pisma z teologii mistycznej, Znak, Kraków 1994, s. 168-191; Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 4: Bóg Stwórca. Aniołowie, Veritas, London 1978, zagadnienie 48 i 49, s. 60-83 (S. Th. I q. 48-49).
Ad. 12: Platon, Państwo, Alegoria jaskini, Księga VII, 514 – 519; R. Nozick, Maszyna przeżyć [w:] Anarchia, państwo i utopia, r. 3, przeł. P. Maciejko i M. Szczubiałka, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2010; Ch. Taylor, Etyka autentyczności, rozdz. 3: Źródła autentyczność, r. 4: Nieuniknione horyzonty, przeł. A. Pawelec, Kraków: Znak 2002; M. Ostrowicki (Sidey Myoo), Ontoelektronika, r. 2: Realność, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013; W. Welsch, Sztuczne raje? Rozważania o świecie mediów elektronicznych i o innych światach, przeł. J. Gilewicz, [w:] Problemy ponowoczesnej pluralizacji kultury. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha, (red.) A. Seidler-Janiszewska. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora 1998.